میرزا هاشم آملی

میرزا هاشم آملی لاریجانی، در سال ۱۲۷۸ هجری شمسی در روستای پردمه لاریجان در هفتاد کیلومتری شهر آمل، به دنیا آمد. در دوران کودکی، به فراگیری ادبیات عرب و مقدمات علوم نزد آقا سید تاج و احمد آملی پرداخت و تا مرحله سطوح را در همان شهر فراگرفت.

در تهران

در سیزده سالگی، برای ادامه تحصیل به حوزهٔ تهران رفت و به مدرسهٔ سپهسالار که زیر نظر سید حسن مدرس اداره می‌شد رفت و تا بیست و پنج سالگی در آن مدرسه به فراگیری علوم دینی پرداخت. میرزا محمدرضا فقیه لاریجانی، سید محمد تنکابنی، میرزا یدالله نظرپاک، محمدعلی لواسانی، میرزا طاهر تنکابنی، میرزا ابوالحسن شعرانی و محمدعلی شاه‌آبادی از استادان وی در این مدت بودند.

در قم

در سال ۱۳۰۵ به قم رفت. او در آنجا در درس عبدالکریم حائری یزدی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، محمدعلی شاه‌آبادی و محمدعلی حائری قمی حاضر شد و در مدت شش سال از آنان بهره برد. وی در این مدت دروس فقه، اصول، رجال، حدیث، فلسفه و عرفان را فرا گرفت.

وی پس از دریافت اجازه اجتهاد از عبدالکریم حائری یزدی و محمد حجت کوه‌کمری، به حوزهٔ نجف مهاجرت کرد.

در نجف

میرزا هاشم آملی در سال ۱۳۵۱ در مدرسه بزرگ آخوند ساکن شد و در درس فقه و اصول سیدابوالحسن اصفهانی، آقاضیاءالدین عراقی و میرزای محمدحسین نائینی حاضر شد.

• مرتضی طالقانی
• عبدالکریم حایری یزدی
• میرزا حسین نائینی
• ضیاالدین عراقی
• سیدابوالحسن اصفهانی
• محمدعلی شاه‌آبادی
• سیدمحمد حجت کوه‌کمری
• میرزا ابوالحسن شعرانی
• سیدمحمد تنکابنی
• محمد علی حایری قمی
• مهدی آشتیانی
• یدالله نظرپاک کجوری تهرانی
• میرزا طاهر تنکابنی
• محمدرضا تنکابنی

• کتاب الطهارة
• کتاب الصلوة
• مناسک حج
• توضیح المسائل
• بدایع الافکار
• تقریرات درس اصول مرحوم محقق عراقی
• حاشیه بر التحصیل بهمنیار
• کتاب الرهن و الاجارة
• کتاب البیع
• خیارات
• رسالة فی النیة
• تقریرات درس صلوة مرحوم حائری
• تقریرات درس فقه آقا ضیاءالدین عراقی (صلاة، اجاره، غصب، بیع و قضا)
• حاشیه بر عروةالوثقی
• تقریرات درس اصول مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی
• حاشیه بر شرح چغمینی در هیئت
• حاشیه بر التحصیل بهمنیار در حکمت و منطق

پس از تصویب قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی، در مهرماه ۱۳۴۱ و اعتراض مراجع تقلید، وی یکی از چهره‌های سرشناس مبارز روحانیت بود. نام وی همواره ذیل اعلامیه‌های دسته جمعی مراجع تقلید دیده می‌شد.

وی از اولین کسانی بود که دولت منتخب روح‌الله خمینی را تأیید کرد. علی اکبر ناطق نوری در این زمینه می‌گوید:

ایشان در دوران انقلاب از جمله فقها و آیاتی بودند که همواره از امام عالیقدر به عنوان رهبری انقلاب و مقام امامت یاد می‌کردند و همراه و همگام با امام در دوران مبارزه و انقلاب بودند و اعلامیه‌های باقی‌مانده از آن عالم بزرگوار شاهد بر این مدعاست.

پس از مرگ روح‌الله خمینی و انتخاب سیدعلی خامنه‌ای به مقام رهبری، وی طی نامه‌ای بیعت خود را با او اعلام کرد و تأکید کرد:

انتخاب شایسته حضرتعالی که فردی دانشمند و اسلام‌شناس و صاحب درایت هستید از جانب مجلس خبرگان، مایه امیدواری و تسکین است.

• بزرگترین فرزند وی فاضله لاریجانی (همسر سید مصطفی محقق داماد)، و پس از او پنج فرزند پسر است که به ترتیب زیر متولد شدند:
• محمدجواد لاریجانی (زاده ۱۳۳۰ در نجف)، استاد دانشگاه، عضو شورای عالی امنیت ملی کشور، عضو سابق کمیسیون سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و رئیس سابق مرکز پژوهشهای مجلس و رئیس کنونی مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات.
• فاضل لاریجانی، (زاده ۱۳۳۲ در نجف) عضو کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
• علی لاریجانی، (زاده ۱۳۳۶ در نجف) سیاست‌مدار و رئیس سابق مجلس شورای اسلامی، داماد مرتضی مطهری
• صادق لاریجانی، (زادهٔ ۱۳۳۹ در نجف) استاد حوزه علمیه قم و مدرس علم کلام و فلسفه اسلامی و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، داماد آیت الله وحید خراسانی
• باقر لاریجانی، (زاده ۱۳۴۰ در قم) پزشک و فوق‌تخصص غدد، استادیار دانشگاه تهران و رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، داماد آیت الله علامه حسن زاده آملی.

میرزا هاشم آملی در سن ۹۳ سالگی پس از پشت سر گذاشتن سکته‌های ناقص و یک دوره بیماری، در عصر روز جمعه ۷ اسفند ۱۳۷۱ درگذشت.شفیعی مازندرانی دربارهٔ مرگ او این شعر را سروده‌است: